مروری بر 12 فیلم اکران نشده فجر 37 - مجله سرگرمی

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، اصل بحث، برای امروز و دیروز نیست؛ روایتی از چند سال سینمای ایران است. اینکه توازنی بین چرخه فراوری و ظرفیت اکران سینما ها وجود ندارد؛ سینماگران در هر جلسه و نشستی این دغدغه را مطرح می نمایند، به تبادل آرا می پردازند و سعی می نمایند راه حلی برایش پیدا نمایند. حتی گاه معترضان به این شرایط فریاد می زنند، اما گویا داستان حالاحالا ها سر دراز دارد؛ این را می گردد از اوضاع این روز های سینما هم فهمید!

فیلمنامه هایی که ابتدا از چند فیلتر رد می شوند، سینماگرانی که با سختی سرمایه گذار پیدا می نمایند، آن را می سازند، اما حاصل کارشان در نهایت تبدیل به فیلم هایی می گردد که بعد از نمایش یکی دو هفته ای، آن هم در یک بازه زمانی و فصل مرده به ناگاه از چرخه اکران کنار می فرایند و با وجود گلایه های ضمنی صاحبانشان در چند رسانه و البته بی توجهی مدیران، پفراینده شان با زیان اقتصادی مختومه می گردد.

این، اما تازه روی خوش ماجرا است! در این بین هستند آثاری که فراوری می شوند تا فقط در کشو بمانند، خاک بخورند و هیچ وقت فرصت رونمایی پیدا ننمایند! هرچقدر هم صاحبانشان اینجا و آنجا بنشینند و از بی عدالتی هایی که در حقشان روا می گردد، بگویند، کاری از پیش نمی رود. دیگر اثرشان، یک فیلم هرگز متولد نشده یا یک فیلم مُرده لقب می گیرد که کم کم خودشان هم باورشان می گردد تاریخ انقضای آن به خاتمه رسیده و حرفش بیات شده است.

ویترین فجر 37 و اکران 98

با همین رویکرد تحلیل و بررسی سهم فیلم های رونمایی شده در جشنواره سی وهفتم فیلم فجر با ترکیب اکران سینما ها در سال 98 حاوی نکات جالبی است. در حالی که کمتر از دو ماه دیگر به برگزاری جشنواره سی وهشتم زمان باقی است و در بهترین حالت در دو نوبت دیگر شاهد تغییر عمده ترکیب اکران سینما ها خواهیم بود، از مجموع 30 فیلم بخش مسابقه ملی و نگاه نو جشنواره گذشته فجر هنوز 12 فیلم فرصت اکران پیدا ننموده اند!

بماند که فیلم های اکران شده هم به جز چند مورد خاص، شرایط خوبی در اکران نداشته اند و به گواه سینماگران و سینماداران یکی از دلایل آن، همزمانی اکران چند فیلم پرفروش به ویژه در اکران نوروز بود که این امر باعث شد همان ها هم نتوانند فروش زیادی را تجربه نمایند؛ که این موضوعی دیگر است.

با همه نابسامانی های اکران، اما نباید از کوشش بعضی صاحبان فیلم و در عین حال از انفعال بعضی دیگر از آن ها برای رساندن آثارشان به چرخه اکران چشم پوشی کرد.

12 فیلم اکران نشده فجر 37 شامل فیلم های سینمایی بنفشه آفریقایی به کارگردانی مونا زندی حقیقی، پالتو شتری به کارگردانی مهدی علی میرزایی، تیغ و ترمه ساخته کیومرث پوراحمد، جمشیدیه ساخته یلدا جبلی، خون خدا ساخته مرتضی علی عباس میرزایی، طلا به کارگردانی و نویسندگی پرویز شهبازی، ناگهان درخت ساخته صفی یزدانیان، دیدن این فیلم جرم است ساخته رضا زهتابچیان، حمال طلا ساخته تورج اصلانی، روز های نارنجی ساخته آرش لاهوتی، سونامی ساخته میلاد صدرعاملی و یلدا ساخته مسعود بخشی می گردد. در میان این فیلم ها آثاری دیده می گردد که گویا صاحبان آن ها بعد از بسته شدن پفراینده سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، آن ها هم پفراینده فیلم خود را بسته و به کناری نهاده اند!

پیش از مرور و بررسی شرایط امروز این 12 فیلم، ابتدا مروری بر شرایط آن ها در جشنواره فجر و بازتاب های رونمایی از هر یک خواهیم داشت.

بنفشه آفریقایی؛ مونا زندی حقیقی

بنفشه آفریقایی دومین فیلم سینمایی مونا زندحقیقی به شمار می آید که قصه ای متفاوت در دل خود دارد، این فیلم روایتگر زندگی زنی به نام شکوه است که یک سال بعد از جدایی از همسرش فریدون، با دوست او رضا ازدواج نموده است، اما بعد از سال ها وقتی شکوه می فهمد فریدون را به خانه سالمندان برده اند و او بیمار شده، ناراحت می گردد و او را به خانه خودش و رضا می آورد تا از او مراقبت نمایند.

خلاصه داستانی که هرچند در نگاه اول به نظر می رسد از خط قرمز ها عبور نموده، اما داستان این فیلم آنقدر ملایم پیش می رود که نمی گردد گفت: دست به تابوشکنی زده است. نه در بیان مساله اش تند پیش می رود و نه موضع گیری صریحی دارد. یعنی آنقدر دست به عصا راه می رود که ایده ناب اولیه که اتفاقاً یک موضوع انسانی در دل خود دارد، از دست می رود.

فیلم از حضور بازیگرانی، چون فاطمه معتمدآریا، سعید آقاخانی و رضا بابک بهره می برد و از این نظر از فیلم هایی بود که ظرفیت حداقلی برای ورود به چرخه اکران را داشت. عوامل اصلی فیلم، اما تمرکز اصلی خود را بر حضور در رویداد های سینمایی داخلی و خارجی گذاشته اند و هنوز اقدام و دورخیزی برای اکران عمومی فیلم ننموده اند.

پالتو شتری؛ مهدی علی میرزایی

اولین فیلم مهدی علی میرزایی که علاوه بر بخش نگاه نو جشنواره به بخش سودای سیمرغ هم راه یافته بود، از معدود فیلم های کمدی جشنواره گذشته بود. پالتو شتری البته به رغم آنکه پیش از جشنواره به عنوان یک فیلم کمدی معرفی شده بود، آنگونه که انتظار می رفت المان های فیلم کمدی را نداشت و در طول 90 دقیقه نمایشش در پردیس ملت، به سختی توانست خنده ای را بر لب تماشاگران بیاورد! فیلمی که به دلیل تحصیل کارگردانش در رشته فلسفه، مباحث فلسفی هم به خطی روایی آن آمیخته شده بود و خروجی اش بیشتر آش شله قلم کاری بود که نه منتقدان را راضی کرد و نه در جدول انتخاب های مردمی جشنواره فجر جایی پیدا کرد.

این فیلم با بازی سام درخشانی و بانیپال شومون در نقش های اصلی، روایتگر داستان چند پسر مجرد دانشجوی آس و پاس است که یک کافه را می گردانند، مطالعات فلسفی دارند، اما دچار بحران های فکری و هویتی شده اند.

فیلم با ویترین و قالب یک فیلم کمدی می توانست شانس خود را در اکران عمومی هم به آزمون بگذارد، اما بعید نیست بازخورد های مخاطبان جشنواره و واکنش های منفی نسبت به آن، عوامل را هم نسبت به کوشش برای ورود آن به چرخه اکران ناامید نموده باشد.

تیغ و ترمه؛ کیومرث پوراحمد

فیلم تازه کیومرث پوراحمد هرچند یک فیلم تراژیک اجتماعی بود، اما در سالن پردیس ملت بیش از پالتو شتری از اصحاب رسانه خنده گرفت! این فیلم از پر انتقادترین آثار این دوره از جشنواره بود تا آنجایی که بعد از رونمایی از آن، یک بخش از نقدها اهالی رسانه متوجه اعضای هیات انتخاب شد که چرا چنین فیلم ضعیفی را انتخاب نموده اند.

پوراحمد خودش هم بعد از روبروه با نظرات منتقدان و اهالی رسانه از محصول نهایی اش دفاع چندانی نداشت و حتی در همان زمان خبر رسید که دست به تدوین مجدد فیلم زده است.

بعد ها فیلم برای ثبت قرارداد به شورای صنفی نمایش هم رفت، تبلیغات رسانه ای آن برای اکران عمومی هم کلید خورد، اما یک روز مانده به آغاز نمایش فیلم، تهیه نماینده و کارگردانش در اعتراض به شرایط حاکم بر اکران سینماها، از اکران فیلمشان انصراف دادند. اینگونه پفراینده تیغ وترمه در زمینه اکران عمومی بسته شد و احتمالاً باید منتظر عرضه آن در شبکه نمایش خانگی باشیم.

جمشیدیه / یلدا جبلی

جمشیدیه دومین تجربه یلدا جبلی در مقام کارگردان محسوب می گردد. فیلمی که بر موضوع جامعه خشونت زده روایت خود را بنا نموده و سعی داشت مخاطب را از رفتار های خشن برحزر دارد و بگوید بی محابا دست به عمل نزنید؛ اما ایراد فیلم به خصوص در یک سوم خاتمهی این بود که این دغدغه را در قالب دیالوگ های شعاری و موقعیت های کلیشه ای روایت می کرد.

در این فیلم سارا بهرامی و حامد کمیلی که پیش تر در ایتالیا ایتالیا خوش درخشید بودند و یک ترکیب تازه از بازیگران را به سینما معرفی کردند، باردیگر به صورت مشترک ایفای نقش کردند، اما در جمشیدیه دیگر حتی از آن زوج جذاب هم خبری نبود.

هرچند یلدا جبلی در مقام کارگردان و فردین خلعتبری نویسنده و تهیه نماینده جمشیدیه در نشست خبری این فیلم هیچ کدام از این نقد ها را نمی پذیرفتند، به دفاع از آن می پرداختند و عنوان کردند شخصیت های این فیلم از افراد فرهیخته جامعه هستند و بیان چنین دیالوگ هایی از زبان آن ها اصلاً بعید نیست، اما پرواضح است که جمشیدیه نه توان جذب مخاطب عام را داشت نه توانست نگاه مخاطب خاص و جشنواره ای را با خود همراه کند. شاید به همین دلایل هم هنوز کوششی برای اکران عمومی آن از سوی عواملش نشده است.

خون خدا / مرتضی علی عباس میرزایی

خون خد دومین ساخته مرتضی علی عباس میرزایی بعد از ساخت فیلم انزوا بود. فیلم فرم گرا و تجربی که بیشتر از یک فیلم سینمایی سروشکل کلیپ های مناسبتی تلویزیون البته با تایمی بالاتر را داشت!

خون خدا با استفاده از نشانه ها می خواهد از معجزه بگوید، ولی روایتش قدرت ارتباط با مخاطب را ندارد. استفاده مکرر فیلمساز از موسیقی و صدا و بازی با نور و تدوین ناپیروز آن باعث شده مخاطب نتواند ارتباطی با این فیلم 70 دقیقه ای برقرار کند.

فیلم داستان مهندس علی پاکزاد است که بعد از چندسال اعتیاد پیروز به ترک آن می گردد. او در شب تاسوعا در ظرف غذای نذری، پاکتی آغشته به خون پیدا می نماید که در آن چکی با مبلغی نجومی واقع شده است. همین موضوع سرآغاز بازی های فرمی و بی خاتمه فیلم می گردد.

با توجه به ساختار خون خدا احتمالاً این فیلم تنها شانس نمایش در گروه سینمایی هنروتجربه را داشته باشد و بعید است حتی عواملش اصراری به ورود آن به چرخه اکران عمومی داشته باشند.

روز های نارنجی / آرش لاهوتی

آرش لاهوتی بیشتر به عنوان مستندساز در سینمای ایران شناخته شده بود و روز های نارنجی اولین تجربه او در مقام کارگردان سینمایی بلند محسوب می شد.

فیلم با حضور هدیه تهرانی و علی مصفا از آثار جشنواره پسند سال گذشته سینمای ایران بود که اتفاقاً در رویداد های جهانی توفیقاتی را هم برای این فیلم به همراه آورد، اما در اکران جشنواره فیلم فجر چندان مورد توجه مخاطبان قرار نگرفت.

روز های نارنجی داستان زندگی زنی به نام آبان است که در راستا شغل باغداری و کشت پرتقال با دست انداز هایی روبرو شده است.

فیلم همان طور که اشاره شد و عواملش هم چندان ابایی از طرح آن ندارند، بیشتر کارکرد جشنواره ای دارد و برای اکران احتمالاً باید روی ظرفیت هنروتجربه حساب باز کند؛ تهیه نماینده و کارگردان فیلم هنوز اقدامی برای اکران عمومی آن ننموده اند.

طلا / پرویز شهبازی

طلا نام فیلمی است که پیش از آغاز جشنواره سی وهفتم فیلم فجر هم خبرساز شده بود، چراکه ترکیب رامبد جوان به عنوان یکی از تهیه نمایندگان و پرویز شهبازی به عنوان کارگردان از آن پروژه ای کنجکاوی برانگیز ساخته بود.

اما داستان حضور این فیلم در جشنواره فجر زمانی جالب تر شد که مسعود فراستی منتقد سینما در اتفاقی بی سابقه به تمجید از این فیلم پرداخت و آن را اثری در حد و اندازه سینما خواند، تعریفی که شوکی به اهالی سینما و اصحاب رسانه وارد کرد تا مشتاقانه به انتظار رونمایی از این اثر بنشینند.

این فیلم که در بستر اجتماعی روایت می گردد داستان زندگی جوانانی است که می خواهند رستورانی ساده و کوچک راه اندازی نمایند، اما در راستا تحقق این هدف خود، با دست انداز هایی روبرو می شوند و دست به تصمیماتی غیرمنتظره و هزینه ساز می زنند.

حضور هومن سیدی، نگار جواهریان، طناز طباطبایی و مهرداد صدیقیان در مقام بازیگران اصلی طلا در کنار نام رامبد جوان و پرویز شهبازی ویترین قابل دفاعی برای این فیلم ساخته است که می توانست متضمن پیروزیت آن در اکران عمومی هم باشد. فیلم پروانه نمایش هم دریافت نموده، اما فعلاً تهیه نمایندگان آن یعنی رامبد جوان و محمد شایسته اقدامی برای اکران عمومی آن نکردند. این دو تهیه نماینده این روز ها فیلم دیگر خود یعنی زیر نظر به کارگردانی مجید صالحی را آماده ورود به چرخه اکران عمومی دارند.

ناگهان درخت / صفی یزدانیان

بعد از فیلم تحسین شده در دنیای تو ساعت چند است کم نبودند سینمادوستانی که منتظر رونمایی از ناگهان درخت به عنوان دومین تجربه کارگردانی صفی یزدانیان در جشنواره سی وهفتم فیلم فجر باشند. انتظاری که البته آنگونه که باید برآورده نشد!

ناگهان درخت را می توان در دسته فیلم های هنر و تجربه ای قرار داد؛ فیلمی که فضایی فانتزی و تجربی داشت و در عین حال یک فیلم شخصی از صفی یزدانیان بود.

این فیلم هرچند لحظه هایی دارد که احتمالاً می تواند چند دقیقه ای مخاطب را درگیر خود کند، اما اساساً برای ارتباط با مخاطب عام سینما ساخته نشده و به همین دلیل هم در بهترین حالت می تواند شانس اکران در گروه هنروتجربه را داشته باشد.

صفی یزدانیان در مقام کارگردان و پیمان معادی در مقام تهیه نماینده ناگهان درخت هنوز اقدامی برای اکران آن ننموده اند.

حمال طلا / تورج اصلانی

تورج اصلانی از تصویربرداران سینمای ایران، در دومین تجربه کارگردانی اش سراغ حمال طلا رفت. فیلمی که ایده ای ناب در دل خود دارد؛ داستان جستجوی الماس توسط 2 کارگر ساده در میان انبوهی از فاضلاب انسانی! اما این ایده بکر در حد همان ایده می ماند.

فیلمی که شخصیت هایش بلاهت دارند، اما در لحظاتی کمیک می گردد. حمال طلا در جزء به جزءش نقد به جامعه است، از نوسانات ارز می گوید، از افراد دردمندی که به سختی گذران زندگی می نمایند و البته از کسانی که از همین شرایط سواستفاده می نمایند.

حمال طلا که تا امروز به صورت جدی پیگیر حضور در رویداد های جهانی هم بوده است، بازیگر مطرحی ندارد و به همین دلیل شانسی برای توفیق در چرخه اکران نمی توان برای آن قائل بود، اما فارغ از این مسئله اصلانی و منصور سهراب پور در مقام تهیه نماینده این فیلم هنوز دورخیزی هم برای اکران آن نداشته اند.

سونامی / میلاد صدرعاملی

میلاد صدرعاملی فرزند رسول صدرعاملی است که پیش تر در من ترانه 15 سال دارم به ایفای نقش پرداخته بود، اما این بار کارگردانی را تجربه نموده و سونامی را به تهیه نمایندگی پدرش ساخته است.

سونامی از معدود فیلم هایی است که در این چند ساله با موضوع ورزش ساخته شده و اساساً داستان آن با موضوع یک قهرمان ورزشی پیش می رود. اما مشکل دقیقاً از همان جایی آغاز می گردد که برخلاف ذات فیلم های ژانر ورزشی، در این فیلم جو رقابت شکل نمی گیرد و در هیچ بزنگاه های نفس مخاطب را نمی گیرد.

به تعبیری می توان گفت: فیلم اول میلاد صدرعاملی به اندازه کافی چالش برانگیز نیست و ماجراهایش ساده برگزار می شوند. هرچند در کوشش است مخاطب را به قضاوت وا دارد و او را در دوراهی اخلاق و جوان مردی بگذارد، اما باز ناکام می ماند. با این وجود جسارت کارگردان در روزگاری که همه یا کمدی می سازند یا اجتماعی قابل تحسین است.

سونامی هرچند تا امروز اکران نشده، اما به واسطه ثبت قرارداد اکران، از فیلم های در انتظار نوبت نمایش محسوب می گردد.

یلدا / مسعود بخشی

کارگردان فیلم جنجالی یک خانواده محترم در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر یلدا را به نمایش گذاشت. تنها دقایقی بعد از رونمایی یلدا در پردیس ملت، گروه های تلگرامی اهالی رسانه، پر شد از نقدها نسبت به این اثر مسعود بخشی.

در طول نمایش فیلم هم می شد تعجب منتقدان و خبرنگاران از این روایت غیرمنطقی را دید. یلدا هرچند دغدغه اجتماعی دارد و در پی ترویج فرهنگ بخشش است، اما در بیانش آنقدر لکنت دارد و آنقدر فضاسازی اش کاریکاتوری از آب در آمده که پیروزیتی به همراه ندارد. به نظر می رسد بخشی با ساخت این فیلم می خواسته خودش را از آنچه پیشتر ساخته بود، نجات دهد.

نکته جالب تر اینکه یلدا اسپانسر فرانسوی دارد این در حالی است که در این فیلم مفاهیمی همچون قصاص، همسر دوم و… روایت می گردد که اساساً مخاطب خارجی درکی از آن ها ندارد. یلدا یکی از پرچالش ترین نشست های جشنواره فیلم فجر 37 را هم تجربه کرد و عمده نقدها به فیلمنامه و البته مبحث اقتصادی آن متوجه بود.

با این توصیفات، یلدا بیشتر با کارکرد ویترین های جهانی ساخته شده و بعید است از ابتدا روی اکران داخلی آن حسابی باز شده باشد!

دیدن این فیلم جرم است / رضا زهتابچیان

دیدن این فیلم جرم است اولین تجربه کارگردانی رضا زهتابچیان محسوب می گردد که به واسطه نام غیرمتعارفش از همان ایام پیش از برگزاری جشنواره هم جزو آثار کنجکاوی برانگیز بود.

امیر آقایی، لیندا کیانی، حسین پاکدل و مهدی زمین پرداز بازیگران اصلی این فیلم هستند که روایت آن درباره یک گروگان گیری با هدف احقاق یک حق است؛ خط داستانی ای که باعث شد بعضی مخاطبان جشنواره ای و منتقدان، حال و هوای فیلم را به آژانس شیشه ای تشبیه نمایند.

فیلم در زمان رونمایی در جشنواره موافقان و مخالفان سفت و سختی داشت و همین هم باعث شده بود کنجکاوی برای تماشای آن به مخاطبان عادی تر جشنواره هم سرایت کند.

محمدرضا شفاه در مقام تهیه نماینده فیلم به پشتوانه همین فضای رسانه ای بلافاصله پس از جشنواره متقاضی اکران عمومی آن شد و حتی برای ورود به فصل طلایی اکران نوروز دورخیز کرد، اما این اتفاق به دلایلی محقق نشد.

بعد از آن، اما تا همین امروز همه خبر های منتشر شده درباره فیلم ناظر به یک بلاتکلیفی است. تهیه نماینده و کارگردان دیدن این فیلم جرم است بار ها در فضای رسانه ای صراحتاً تقاضای خود برای اکران عمومی آن را مطرح نموده اند و در مقابل مدیران سازمان سینمایی تنها سکوت نموده اند!

مورد عجیب یک فیلم بلاتکلیف!

همان طور که در این گزارش مرور شد، غیر از فیلم سینمایی تیغ و ترمه که همین هفته گذشته و به رغم ثبت قرارداد نمایش در سرگروه، تهیه نماینده و کارگردانش در دقیقه 90 و به صورت خودخواسته قید ورود به چرخه اکران را زدند و فیلم سونامی که بعد از ثبت قرارداد در انتظار اکران عمومی است، در این مدت 10 ماهه پس از جشنواره فجر شاهد موضع گیری و پیگیری جدی از سوی عوامل فیلم های بنفشه آفریقایی، پالتو شتری، جمشیدیه، خون خدا، طلا، ناگهان درخت، حمال طلا، روز های نارنجی و یلدا برای اکران عمومی آثارشان نبودیم؛ گویی صاحبانشان هم از آن ها دست شسته اند و تنها توان بدرقه فیلم هایشان را تا جشنواره فیلم فجر داشته اند!

از میان این فهرست، اما فیلم سینمایی دیدن این فیلم جرم است شرایط کاملاً متفاوتی داشته است؛ فیلمی که به رغم تمایل صریح و رسانه ای شده عواملش، نه فقط هنوز مجال و اجازه ای برای اکران پیدا ننموده که از سوی مسئولان سازمان سینمایی و وزارت ارشاد هم هیچ موضع گیری مشخصی درباره آن نشده است و از این منظر می توان فیلم را تنها فیلم بلاتکلیف جشنواره سی وهفتم توصیف کرد.

محمدرضا شفاه تهیه نماینده این فیلم بار ها نسبت به این بلاتکلیفی اعتراض نموده است. سید محمدمهدی طباطبایی نژاد معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، به طور کامل درباره شرایط دیدن این فیلم جرم است سکوت نموده و هیچ موضعی تا به امروز نداشته است.

حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی هم که از سوی محمدرضا شفاه صراحتاً به عنوان عامل اصلی توقف فیلم پشت سد اکران معرفی شده است، اصرار دارد موضعی درباره این فیلم نداشته باشد و حتی سوالات رسانه ها در این زمینه را هم بی پاسخ می گذارد.

سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در روبروه با پرسشی درباره خاتمه دیدن این فیلم جرم است اظهار بی اطلاعی کرد.

فارغ از شرایط حاکم بر کلیت سینمای ایران و نبود توازن میان چرخه فراوری و ظرفیت اکران که هر ساله باعث بازماندن تعداد قابل توجهی از آثار سینمایی از اکران عمومی می گردد، به نظر می رسد مورد دیدن این فیلم جرم است مورد خاص و عجیبی است که باید پاسخی درباره دلایل آن پیدا کرد؛ واقعاً چرا دیدن یک فیلم باید جرم قلمداد گردد؟!

pariha.com: پریها | مجله گردشگری، تور لحظه آخری، تور ارزان قیمت، سفرنامه گردشگری